Σάββατο 10 Σεπτεμβρίου 2016

Τομάς Σανκαρά


Τομάς Σανκαρά
Πριν από λίγα χρόνια , το μουσικό συγκρότημα Social Waste , έφερε στα αυτιά μας ένα ακόμα πολιτικοποιημένο τραγούδι , «αναγκάζοντας» πολλούς από μας  , να του(ς) δώσουμε την απαιτούμενη προσοχή.
Το τραγούδι «στην γιορτή της ουτοπίας» βρίθει πολιτικών στίχων , λέξεων και ονομάτων , δείχνοντας έναν ακόμα δρόμο για το χτύπημα της υποκουλτούρας που δυστυχώς κυριαρχεί στον τόπο μας.
Ταυτόχρονα , οι στίχοι του συγκεκριμένου τραγουδιού , ώθησαν και αρκετές μνήμες να ανασύρουν από τα βάθη τους , ιστορίες από παρελθόντες επαναστάτες και επαναστάσεις της υφηλίου , ενώ έκαναν και κάποιες άλλες, να ανατρέξουν στην βιβλιογραφία για να βρουν απαντήσεις στις απορίες που δημιουργήθηκαν .
Ένα από τα δίστιχα που δημιούργησαν και απορίες αλλά και ανασάλεψαν θύμησες είναι και το :
«Με ένα κόκκινο μπερέ σ’ είχανε δει μια φορά… ήσουνα λέξη στο στόμα του Thomas Sankara….»

Τομάς Σανκαρά λοιπόν…. ο ξεχασμένος η και άγνωστος για πολλούς ,επαναστάτης της Αφρικής από την Μπουργκίνα Φάσο. Παρότι έζησε πρόσφατα (1949-1987), μέχρι και την αναφορά του στους παραπάνω στίχους , ήταν γνωστός σε λίγους , πολιτικοποιημένους και «ψαγμένους» ειδικά από τον χώρο της επαναστατικής -μαρξιστικής αριστεράς και τον ελευθεριακό χώρο.
Τομάς Σανκαρά …..ο μαρξιστής επαναστάτης που έλεγε για τον Τσε Γκεβάρα:
«Ο Τσε Γκεβάρα μας  δίδαξε πως θα μπορούσαμε να τολμήσουμε να έχουμε εμπιστοσύνη στους εαυτούς μας, εμπιστοσύνη στις ικανότητές μας. Ενστάλαξε μέσα μας την πεποίθηση ότι ο αγώνας είναι ο μοναδικός μας πόρος. Εκείνος ήταν ένας πολίτης του ελεύθερου κόσμου που μαζί είμαστε στη διαδικασία του χτισίματός του. Αυτός είναι ο λόγος που λέμε πως ο Τσε είναι επίσης Αφρικανός και Μπουρκιναμπέ»
Ποιος ήταν λοιπόν αυτός ,ο «ξεχασμένος» -για τους πολλούς- επαναστάτης , που για  την δράση του τον ονόμασαν Τσε Γκεβάρα της Αφρικής;
Ο  Τομά Ισιντόρ Νοέλ Σανκαρά (Thomas Isidore Noël Sankara) γεννήθηκε στις 21 Δεκέμβρη το 1949 στο Γιακό της τότε Γαλλικής Δυτικής Αφρικής και δολοφονήθηκε από τον στενό του συνεργάτη Καμπαορέ το 1987,  ο οποίος διοργάνωσε πραξικόπημα με την φανερή βοήθεια των Γάλλων  και την μυστική  των ΗΠΑ και ανταμείφτηκε με την προεδρία της χώρας  . Αξίζει να σημειωθεί πως το βασικότερο επιχείρημα των πραξικοπηματιών ήταν «η επιδείνωση των σχέσεων της Μπουργκίνα Φάσο με την αποικιοκρατική Γαλλία»(!!!) εξαιτίας των κρατικοποιήσεων του ορυκτού πλούτου της χώρας από τον Σανκαρά , ορυκτό πλούτο που έκλεβαν στην κυριολεξία γαλλικές εταιρείες.(σ.σ. ο πραγματικός λόγος ήταν η πρωτοβουλία του Σανκαρά για την δημιουργία ενός παναφρικανικού μετώπου ενάντια στο χρέος ,ενάντια στο ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα.)
Γιος του Σαμπό Ζοζέφ Σανκαρά και της Μαργκερίτ Σανκαρά , πιστοί Ρωμαιοκαθολικοί , με καταγωγή από τους  Σιλμί- Μοσί (σ.σ. μια  ομάδα με μικτή καταγωγή από άνδρες της φυλής Μοσί και γυναίκες της φυλής Φούλα .) Ο πατέρας του είχε πολεμήσει στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με τον γαλλικό στρατό και είχε πιαστεί αιχμάλωτος από τους ναζιστές Γερμανούς.

Παρότι οι γονείς του ήθελαν να γίνει ιερέας , ο Τομάς Σανκαρά επέλεξε, τελειώνοντας το γυμνάσιο , να καταταγεί στον στρατό και στάλθηκε στην Μαδαγασκάρη για εκπαίδευση, σαν αξιωματικός. Εκεί έγινε μάρτυρας λαϊκών εξεγέρσεων ενάντια στην κυβέρνηση του Φιλιμπέρ Τσιρανανά και αυτό τον ώθησε να διαβάσει τα έργα των Μάρξ και Λένιν , σημαδεύοντας έτσι την πολιτική του σκέψη και τον τρόπο της σύντομης ζωής του. Παρότι καλός κιθαρίστας και λάτρης της μουσικής επέλεξε να ακολουθήσει την  στρατιωτική σταδιοδρομία , ιδρύοντας,( σε ηλικία 27 ετών , το 1976 που έγινε διοικητής του Κέντρου εκπαίδευσης των ειδικών δυνάμεων στο Πο ), μια μυστική οργάνωση, την «Ομάδα Κομμουνιστών Αξιωματικών (Regroupement des officiers communistes, ROC).

Ο Τομά Σανκαρά διορίσθηκε υπουργός Πληροφοριών στη στρατιωτική κυβέρνηση τον Σεπτέμβριο του 1981. Πήγε στο πρώτο υπουργικό συμβούλιο με ποδήλατο, αλλά παραιτήθηκε στις 21 Απριλίου 1982, αντιτιθέμενος σε αυτό που θεώρησε ως «αντεργατική στροφή» του καθεστώτος, ανακοινώνοντας: «Δυστυχία σε όσους φιμώνουν το λαό!»
Στις 7 Νοεμβρίου 1982 , νέο πραξικόπημα έφερε στην εξουσία τον Ζαν Μπατίστ Ουεντραογκό  και ο Σανκαρά διορίσθηκε πρωθυπουργός, στις 10 Ιανουαρίου 1983 . Ωστόσο, μετά από μία επίσκεψη του συμβούλου επι αφρικανικών θεμάτων της γαλλικής κυβερνήσεως, Ζαν Κριστόφ Μιτεραν (σ.σ. ναι! γιος τού γνωστού Γάλλου Προέδρου) στη χώρα, στις 17 Μαΐου 1983, ο Σανκαρά απολύθηκε με συνοπτικές διαδικασίες και τέθηκε σε κατ' οίκον περιορισμό, γεγονός που  προκάλεσε λαϊκή αναταραχή.
 Έτσι ,στις 4 Αυγούστου το 1983  ,ένα νέο κίνημα με λαϊκή στήριξη ειδικά από τα εξαθλιωμένα φτωχά στρώματα , οργανωμένο από τους Σανκαρα και  Κομπαορέ, έκανε τον Σανκαρά πρόεδρο της χώρας. (Η ημερομηνία  είχε επιλεγεί για συμβολικούς λόγους, όχι βέβαια από το ομώνυμο ελληνικό φασιστικό πραξικόπημα, αλλά ως η 194η επέτειος από την κατάργηση των φεουδαλικών προνομίων από τη Γαλλική Επανάσταση.)
Ο νεαρός επαναστάτης έδωσε αμέσως το στίγμα της διακυβέρνησης δηλώνοντας :
Ο θυρεός της Μπουρκίνα Φάσο από το 1984 ως το 1987,
με ένα ντόπιο δρεπάνι (mattock)
κι ένα «Καλάσνικοφ» διασταυρωμένα,
 και με τη φράση «La Patrie ou la Mort, nous vaincrons»
(η πατρίδα η θάνατος !θα νικήσουμε)
¨Η επανάστασή μας ,αντλεί από το σύνολο των εμπειριών του ανθρώπου από την στιγμή της πρώτης ανάσας της ανθρωπότητας. Θέλουμε να είμαστε οι κληρονόμοι όλων των επαναστάσεων του κόσμου, όλων των απελευθερωτικών αγώνων των λαών του Τρίτου Κόσμου. Αντλήσαμε διδάγματα από την αμερικανική επανάσταση. Η Γαλλική Επανάσταση μας δίδαξε τα δικαιώματα του ανθρώπου. Η μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση έφερε τη νίκη στο προλεταριάτο και έκανε δυνατή την πραγματοποίηση των ονείρων της Παρισινής Κομμούνας και της δικαιοσύνης.”
Επειδή  πάντα η πολιτική θεωρία μαζί με την ρητορεία  που την εκφράζει , για να έχει αξία , θα πρέπει να ακολουθηθεί με αντίστοιχες πολιτικές πρακτικές ,( εξάλλου στην χώρα μας βιώνουμε σήμερα την ανακολουθία (;) της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ , που χρησιμοποίησε αριστερό λόγο με μοναδικό στόχο την εξαπάτηση του  λαού ,για να υποκλέψει την εξουσία και να εφαρμόσει  αντεργατικές και αντιλαϊκές πολιτικές  υπέρ των καπιταλιστών και της αστικής τάξης ), ας δούμε τι έκανε ο Τομάς Σανκαρά με την ανάληψη της προεδρίας:

  • ·         Άλλαξε το όνομα της χώρας από Άνω Βόλτα  που την ονόμαζαν οι αποικιοκράτες ,σε Μπουργκίνα Φάσο χρησιμοποιώντας τις δυο λέξεις από τοπικές διαλέκτους . Μπουργκίνα Φάσο σημαίνει «Γη των άφθαρτων» ,ετυμολογικά δηλαδή «γη των έντιμων ανθρώπων»  θέλοντας μ αυτόν τον τρόπο να συμβολίσει  την αρχή της καινούργιας προσπάθειας του λαού για αυτονομία , λαοκρατία ,αυτοδιάθεση και εντιμότητα.
  • ·      
      
    Προώθησε άμεσα  την ποινικοποίηση της κλειτοριδεκτομής, των αναγκαστικών γάμων και της πολυγαμίας των αρρένων . Διόρισε γυναίκες σε υψηλές κρατικές θέσεις και ενθάρρυνε τον γυναικείο πληθυσμό να εργάζεται έξω από το σπίτι και τις μαθήτριες να μένουν στο σχολείο ακόμα και αν είναι έγκυες .Επίσης προώθησε την αντισύλληψη. Έλεγε –χαρακτηριστικά- για το γυναικείο ζήτημα: «Η επανάσταση και η απελευθέρωση των γυναικών πάνε μαζί. Δε μιλάμε για τη γυναικεία χειραφέτηση σα μια πράξη φιλανθρωπίας ή από μια περίσσεια ανθρώπινης συμπόνιας. Είναι μια βασική αναγκαιότητα για το θρίαμβο της επανάστασης».

·         συγκρούεται με το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα για το χρέος της χώρας και
συγκέντρωσε δυνάμεις για να καταφέρει να διώξει όλους αυτούς που μετέτρεψαν τον λαό σε ζητιάνο της (δηθεν)“ξένης βοήθειας”. «Η χώρα μας –έλεγε- παράγει αρκετά για να μας θρέψει όλους. Αλίμονο, αν από έλλειψη οργάνωσης είμαστε αναγκασμένοι να ικετεύουμε για βοήθεια σε τρόφιμα. Είναι αυτή η βοήθεια που ενσταλάζει μέσα στο πνεύμα μας τη νοοτροπία του ζητιάνου.»
  • ·         Ίδρυσε  σε όλες τις περιοχές της χώρας Επιτροπές για την Άμυνα της Επανάστασης στις οποίες συμμετείχε και αποφάσιζε ο λαός.
  • ·        
    Συμμάχησε με χώρες όπως η Κούβα και η Νικαράγουα που αμφισβητούσαν την κυριαρχία της Δύσης, ενώ υποστήριξε τα κινήματα αυτοδιάθεσης των λαών στη Νότια Αφρική, τη Ναμίμπια, την Παλαιστίνη και τη Δυτική Σαχάρα
  • ·         Ήταν η πρώτη αφρικανική κυβέρνηση που αναγνώρισε δημόσια την επιδημία του AIDS σαν  μείζονα απειλή για την Αφρική.

Πούλησε τον κυβερνητικό στόλο πολυτελών αυτοκινήτων και κατέστησε το Ρενώ 5 (το φθηνότερο αυτοκίνητο που επωλείτο στη χώρα εκείνη την εποχή) σαν επίσημο υπηρεσιακό αυτοκίνητο των υπουργών.
  • Μείωσε τον μισθό του και τους μισθούς των ανώτερων κρατικών αξιωματούχων και απαγόρευσε τη χρήση κυβερνητικών οδηγών και αεροπορικών εισιτηρίων 1ης θέσεως στους κρατικούς λειτουργούς.
  • Στην πρωτεύουσα Ουαγκαντούγκου ο Σανκαρά μετέτρεψε το κατάστημα προμηθειών του στρατού σε κρατικό σούπερ μάρκετ ανοικτό σε όλους (ήταν το πρώτο σούπερ-μάρκετ στη χώρα).
·         Δεν χρησιμοποιούσε ποτέ το  κλιματιστικό στο γραφείο του λέγοντας πως ήταν μια πολυτέλεια η οποία μάλιστα δεν ήταν διαθέσιμη παρά σε ελάχιστους κατοίκους της χώρας.
·         μείωσε τον μισθό του σε 450 δολάρια τον μήνα, αλλά και περιόρισε τα υπάρχοντά του σε ένα αυτοκίνητο, 4 μοτοποδήλατα, τρεις κιθάρες, ένα ψυγείο και έναν καταψύκτη. Παρά την προσπάθεια της -μετά θάνατον -συκοφάντησης του για παράνομο πλουτισμό , οι ίδιοι οι συκοφάντες του αναγκάστηκαν στο τέλος να τον χαρακτηρίσουν σαν τον πιο φτωχό πρόεδρο χώρας παγκόσμια.

                                  Επιγραμματικά προώθησε επίσης τα εξής:
Φλεβάρης  1984: επέβαλλε υποχρεωτική εργασία για τους παραδοσιακούς ηγέτες των χωριών και ψήφιση νόμου για κατάργηση της δουλείας. Οι αρχηγοί των φυλών στη χώρα είχαν μεγάλες ιδιόκτητες εκτάσεις, τις οποίες ο Σανκαρά μοίρασε στους αγρότες .Με μία σειρά προγραμμάτων για την άρδευση και τη διανομή λιπασμάτων, μέσα σε 4 χρόνια η Μπουρκίνα Φάσο έφθασε να γίνει αυτάρκης σε τρόφιμα. Ενώ το 1986 η μέση απόδοση για το σιτάρι στις χωρες αυτές , ήταν 170 κιλά ανά στρέμμα, η Μπουρκίνα Φάσο παρήγαγε 390 κιλά το στρέμμα. Εκτός από το σιτάρι, και η παραγωγή βαμβακιού αυξήθηκε εντυπωσιακά.
4 Αυγούστου 1984:εθνικοποιεί την γη και τον ορυκτό πλούτο εκδιώκοντας και στερώντας από κάθε δικαίωμα τους αποικιοκράτες.
22 Σεπτεμβρίου 1984 : καθιερώνει μια πανεθνική μέρα ,την ημέρα αλληλεγγύης για τις γυναίκες: οι άντρες ενθαρρύνονται να πάνε στην αγορά και να προετοιμάσουν τα γεύματα για να βιώσουν οι ίδιοι τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες, Ετσι  οι άντρες έπρεπε, πέρα από τη συνηθισμένη εργασία τους, να κάνουν και τις «γυναικείες» δουλειές του σπιτιού με σκοπό να καταλάβουν την αξία τους και να κατανοήσουν τη δύσκολη θέση της γυναίκας στην παραδοσιακή κοινωνία.
Οκτώβρης 1984 : καταργεί τον  αγροτικό κεφαλικό φόρο..
Νοέμβρης 1984: εφαρμόζει το πρόγραμμα «ο εμβολιασμός Commando». Μόνο τις πρώτες 15 μέρες,  2.500.000 παιδιά εμβολιάστηκαν κατά της μηνιγγίτιδας, του κίτρινου πυρετού και της ιλαράς.
3 Δεκεμβρη 1984 : Οι υψηλόβαθμοι δημόσιοι υπάλληλοι και στρατιωτικοί αξιωματούχοι οφείλουν να δώσουν αμοιβή ενός μηνός καθώς και οι  δημόσιοι υπάλληλοι μισού μήνα για να βοηθηθεί η χρηματοδότηση έργων κοινωνικής ανάπτυξης.
31 Δεκέμβρη 1984 : Αναστέλλει όλα τα ενοίκια των φτωχών για το 1985 και ξεκινάει ένα μαζικό πρόγραμμα κατασκευής δημοσίων κατοικιών .
1 Γενάρη 1985: Έναρξη της εκστρατείας για να φυτευτούν 10 εκατομμύρια δέντρα ώστε να επιβραδυνθεί η επέκταση της Σαχάρας.
4 Αυγούστου του 1985: Με μιά παρέλαση όλων των γυναικών σηματοδοτεί την επέτειο της Επανάστασης.
Φεβρουάριος-Απρίλιος 1986 :ξεκινάει το πρόγραμμα "Alpha Commando»,  μια  εκστρατεία κατά του αναλφαβητισμού σε εννέα αυτόχθονες γλώσσες .

                                                                   Ο θάνατος του

Η τελευταία του πολιτική πρωτοβουλία ήταν η προσπάθεια να συγκροτηθεί μια αφρικανική κίνηση για την ηθική, πολιτική και νομική άρνηση του χρέους των χωρών της Αφρικής, καθώς θεωρούσε τα δεσμά του χρέους υπεύθυνα για την εξάρτηση, την κατάρρευση της κοινωνίας και την καταστροφή κάθε προοπτικής ανάπτυξης προσανατολισμένης στην εξυπηρέτηση των αναγκών των αφρικανικών λαών.
Την πρωτοβουλία του αυτήν την πλήρωσε με τη ζωή του καθώς η Γαλλία σε συνεργασία με την Ακτή Ελεφαντοστού (κύρια σύμμαχό της στην περιοχή), τον Λιβεριανό πολέμαρχο Τσαρλς Τέιλορ (μετέπειτα πρόεδρο της χώρας και σήμερα υπόδικο για εγκλήματα πολέμου) οργάνωσε πραξικόπημα με επικεφαλής τον παλιό του σύντροφο Μπλεζ Κομπαορέ στις 15 Οκτωβρίου 1987, κατά τη διάρκεια του οποίου ο Σανκάρα και δώδεκα συνεργάτες του δολοφονήθηκαν.
κατοικοι της Μπουρκίνα Φάσο περιμένουν 28 χρόνια
μετά την δολοφονια του Σανκαρά την ολοκλήρωση της εκταφής
για αναγνώριση (DNA)
Το σώμα του νεκρού Σανκαρά διαμελίσθηκε και θάφτηκε εσπευσμένα σε έναν ανώνυμο τάφο, ενώ η χήρα του Μαριάμ και δύο παιδιά τους εγκατέλειψαν τη χώρα. Ο Κομπαορέ αμέσως ανέστρεψε τις εθνικοποιήσεις και σχεδόν όλες τις πολιτικές του Σανκαρά:
Επέστρεψε στη χώρα το ΔΝΤ  και η Παγκόσμια Τράπεζα, για να φέρει στη χώρα «τους πόρους που χρειαζόταν απελπισμένα» για να ανορθώσει την «ερειπωμένη οικονομία» .` Αποτελέσματα αυτής της πολιτικής των αρπακτικών του κεφαλαίου είναι :
Η Μπουργκίνα Φάσο να είναι σήμερα μια απ τις φτωχότερες χώρες του κόσμου , το AIDS να έχει μολύνει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού , το προσδόκιμο ζωής να είναι κάτω από τα 55 χρόνια , η ανεργία να έχει οδηγήσει το ¼ (4.000.000) του πληθυσμού σε μετανάστευση , μόλις το 20%  των παιδιών να έχει βασικές γνώσεις δημοτικού , η παιδική θνησιμότητα να είναι απ τις μεγαλύτερες παγκόσμια, οι γυναίκες να έχουν επανέλθει στο παλιό καθεστώς , το κατά κεφαλήν ονομαστικό εισόδημα να είναι 542 δολάρια το χρόνο –σύμφωνα με το ΔΝΤ- δηλαδή 1,5 δολάριο περίπου την μέρα.
Όλα αυτά βέβαια με κάποιες «μικρές» λεπτομέρειες:  Η Μπουργκίνα Φάσο είναι πρώτη βαμβακοπαραγωγός χώρα της Αφρικής , είναι τρίτη αφρικανική χώρα σε χρυσό (σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα οι εξαγωγές σε χρυσό με την ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων έσπασαν κάθε ρεκόρ) . Τα κοιτάσματα μαγγανίου είναι από τα μεγαλύτερα παγκόσμια ενώ υπάρχουν πλούσια κοιτάσματα  χαλκού, μολύβδου, βωξίτη, νικελίου, αργύρου, ψευδαργύρου, αντιμονίου Στα περισσότερα από τα παραπάνω κοιτάσματα γίνεται σήμερα οργανωμένη εκμετάλλευση από δυτικές εταιρείες χωρίς να κερδίζει το παραμικρό ο λαός της χώρας.
Η ζωή και το όραμα του Τομας Σανκαρά είναι ένα σπουδαίο μάθημα ταξικής πολιτικής , αντίστασης στον ιμπεριαλισμό και την αποικιοκρατία ενώ ταυτόχρονα είναι μια αστείρευτη πηγή γνώσεων για τον πολιτικό αγώνα απέναντι στον παγκόσμιο καπιταλισμό , στο ΔΝΤ και στο υποτιθέμενο ΧΡΕΟΣ που χρησιμοποιεί η καπιταλιστική αδηφαγία  για να εξαθλιώνει τους λαούς.
Είναι επίσης ένα χαστούκι στα μούτρα των ψευτοαριστερών –τύπου ΣΥΡΙΖΑ,ΛΑΕ  κλπ- λιβανιστών  του ιμπεριαλισμού, που προσπαθούν να μας πείσουν πως ο καπιταλισμός μπορεί να έχει προοδευτικό δρόμο που τον έχασε και έπεσε στην λακκούβα του νεοφιλελευθερισμού. Γιατί  για δαύτους, πρόκειται περί λάθους όχι περί μιας ενιαίας συγκεκριμένης πολικής γραμμής η οποία αναπτύχθηκε στην μορφή που έχει σήμερα σε βάρος της εργατικής τάξης και των λαών..

 Σταύρος Μανίκας